Programy UE

Taczanowski Edmund (1822-1879)

Taczanowski Edmund, Władysław, Maksymilian (1822-1879),

Generał. Ur. 23 XI w Wieczynie k. Pleszewa w rodzinie ziemiańskiej h. Jastrzębiec.. Był synem Józefa i Katarzyny z Hersztopskich.. Naukę pobierał w gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu, następnie wstąpił do szkoły artylerii, którą ukończył w 1834 w stopniu podporucznika.. W styczniu 1846 podał się do dymisji i opuścił armię pruską.. Kilka miesięcy wcześniej nawiązał kontakt z grupą spiskowców wlkp. przygotowujących powstanie. Jako kurier objeżdżał południową Wielkopolskę i nawiązał kontakty ze społeczeństwem. Aresztowany 12 II 1846 został osadzony w twierdzy Sonnenberg na Winiarach, następnie w więzieniu w Berlinie, gdzie przebywał do 2 XII 1847. W 1848 dowodził pod Pleszewem oddziałem artylerii rekrutującym się z Legii Akademickiej. Po rozbiciu powstańców ponownie aresztowany, znalazł się w twierdzy w Kostrzynie.. W marcu 1849, po opuszczeniu więzienia, wyjechał do Genewy, następnie do Turynu i Rzymu, gdzie wstąpił do armii republikańskiej dowodzonej przez Garibaldiego. Walczył na froncie neapolitańskim i w obronie Rzymu. Ranny, dostał się do niewoli francuskiej. Po stłumieniu rewolucji we Włoszech zwolniony z niewoli, wrócił do Wielkopolski i osiadł w Woli Książęcej k. Jarocina. Chcąc przysposobić obywateli do przyszłej walki zbrojnej, organizował w pow. pleszewskim Bractwo Kurkowe i Bractwo Jedności. Szczególnie aktywną rolę odegrał w okresie powstania styczniowego. Mianowany przez Komitet Działyńskiego dowódcą jednego z oddziałów wlkp. ochotników, przystąpił energicznie do jego organizacji w okolicach Pleszewa. Oddział ten zaskoczony przez wojska pruskie, został rozbity w lesie sławoszewskim. Z uciekinierów i nowych ochotników Taczanowski utworzył drugi oddział powstańczy w okolicy Pyzdr, liczący przeszło 2.000 ludzi. 29 IV oddział Taczanowskiego stoczył zwycięski bój pod Pyzdrami, a w kilka dni później zajął Koło. Okrążony 8 V pod Ignacewem przez dwa ugrupowania wojsk rosyjskich, został rozbity. Pod koniec maja Rząd Narodowy powierzył Taczanowskiemu dowództwo nad wojskami woj. kaliskiego i mazowieckiego oraz awansował go do stopnia generała. Pod komendą Taczanowskiego zostały zorganizowane w Kaliskiem dwa pułki kawalerii, które w sierpniu stoczyły ze zmiennym szczęściem kilka walk pod Łaskiem, Goszczanowem, Czepowem, Pęcherzewkiem i Sędziejowicami. Uchodząc na południe przed pościgiem wroga, partia Taczanowskiego została rozbita pod Kruszyną. Taczanowski udał się do Francji, gdzie zamierzał organizować oddziały pol. do walki o niepodległość. Nie uzyskawszy akceptacji swych planów, powrócił do kraju i zamieszkał początkowo w Krakowie, a po amnestii władz pruskich przeniósł się do Wielkopolski i osiadł w swym majątku w Choryni, gdzie zmarł 14 IX 1879. Pochowany na Powązkach w Warszawie. Był żonaty z Anielą Baranowską, miał z nią synów: Stefana, Stanisława, Józefa, Władysława oraz córki Katarzynę i Anielę.