Programy UE

30 maja 2022

Historia Kościana

Pierwsze wzmianki o Kościanie pochodzą z XIII wieku. W XIII wieku był on osadą targową, określaną później jako “Antiqua Civitas” i “Sthare Myastho”. Osada leżała początkowo w okolicach dzisiejszego Placu Wolności, dopiero później – ze względów bezpieczeństwa – mieszkańcy przenieśli się na wyspę w widłach Obry.

Nie jest również znana data powstania miasta, jednak historycy twierdzą, że było to za czasów Przemysła I (książę Wielkopolski od 1241 roku) lub Przemysła II (od 1295 roku króla Polski). Prawa miejskie, otrzymane w II połowie XIII stulecia, potwierdził w 1400 roku król Władysław Jagiełło. Od roku 1332 mówi się o Kościanie jako mieście królewskim.

W 1400 roku rozpoczął się okres największej świetności miasta, zakończony potopem szwedzkim w 1655 roku. Miasto było drugim po Poznaniu ośrodkiem miejskim w Wielkopolsce. W XIV w. Kościan stał się siedzibą rozległego powiatu, który w XVI w. obejmował 24 miasta (m.in. Babimost, Wolsztyn, Grodzisk, Książ, Śrem, Gostyń, Rawicz), 574 wsie i 118 parafii. Warowne miasto stało się silnym ośrodkiem rzemieślniczym. Kościańskie sukna, znane również za granicą, otrzymały od Kazimierza Jagiellończyka znak ochronny, uznany za pierwszy znak przemysłowy w Rzeczpospolitej.

Dotkliwe straty i upadek potęgi Kościana związane były z najazdem szwedzkim (lata 1655-56). Wprawdzie partyzanci Krzysztofa Żegockiego - o czym było głośno w kraju - odbili fortelem miasto, jednak nie uniknęło ono zburzenia, złupienia i spalenia. Kolejnych zniszczeń dokonały wojny XVII i pierwszej połowy XVIII stulecia. Od 1793 roku miasto znalazło się pod panowaniem pruskim.

Kolejną ważną datą w historii Kościana było wybudowanie linii kolejowej Poznań – Wrocław w 1856. Przyczyniło się to do rozwoju przemysłu w mieście, w szczególności tytoniowego oraz przetwórstwa buraków cukrowych.

W 1918 roku kościaniacy aktywnie włączyli się w powstanie wielkopolskie, dzięki czemu miasto stało się częścią II Rzeczpospolitej. Okres międzywojenny to ponownie czas prosperity Grodu nad Obrą, zakończony agresją hitlerowską we wrześniu 1939 roku. Lata 1939-45 to kolejna ciężka próba dla Kościana. Miasto dotknęły wszystkie kataklizmy II wojny światowej: egzekucje, wysiedlenia, wywózki do obozów koncentracyjnych czy konfiskaty mienia. Gehenna zakończyła się w styczniu 1945 roku, kiedy to miasto wyzwoliła Armia Czerwona.

Po II wojnie światowej znacznie zwiększyła się liczba mieszkańców miasta (z 10.800 w 1950 roku do prawie 25.000 pod koniec XX wieku), co było spowodowane powstaniem w Kościanie nowych oraz rozwojem istniejących w latach 30-tych przedsiębiorstw: cukrowni, wytwórni papierosów, zakładów mięsnych oraz przemysłu chemicznego.

Najważniejszym wydarzeniem w najnowszej historii miasta była reforma administracyjna, w wyniku której 1 stycznia 1999 roku miasto stało się odrębną gminą oraz stolicą powiatu kościańskiego (pełniło tę funkcję do 1975 roku, kiedy to utworzono województwo leszczyńskie).